B Corp Hareketinin Tarihine Bir Bakış

90’larda kurulan popüler basket ayakkabısı ve giyim markası AND 1, aynı zamanda ışık hızında top kontrolü, akrobatik smaçlar ve çene düşürücü yeteneklerin sergilendiği sokak basketbolu videoları içeren karışık kasetler yapıyordu.

O dönem, oyuncuların yaptıkları çarpıcı ve gösterişli hareketleriyle üniversite ve NBA basketinden çok farklı olan AND 1 karışık kasetlerinin hayranlarından biri de B Corp Elkitabı’nın yazarı Ryan Honeyman’dı. Honeyman, yıllar sonra B Corporation yaratıcılarının AND 1 kurucuları Jay Coen Gilbert ve Bart Houlahan ile Wall Street özel sermaye yatırımcısı Andrew Kassoy olduğunu öğrendiğinde oldukça şaşıracaktı.

Daha sonra Honeyman, Gilbert ile Houlahan’ın AND 1’deki ve Kassoy’un Wall Street’teki tecrübelerinin B Corp hareketinin arkasındaki kar amacı gütmeyen B Lab’i başlatmaya karar vermelerinde merkezi bir rol oynadığını öğrenecekti.

AND 1’ın hızlı yükselişi

AND 1 henüz soysal sorumluluk kavramı yaygın hale gelmeden bu özelliğe sahip bir şirketti.

AND 1 ayakkabıları organik, yerel veya geri dönüştürülmüş lastikten değildi. Fakat firmanın harika doğum izni hakları, ofisinde basket sahası ve yoga dersleri vardı, çoklu ortaklık yapısına sahipti ve karının yüzde 5’ini (2 milyon dolardan fazla bir meblağa denk geliyordu)  kaliteli kentsel eğitimi ve genç liderlik gelişimini destekleyen yerel yardım kuruluşlarına bağışlıyordu.

AND 1 bunun yanında yurtdışı fabrikalarıyla, işçi sağlığı ve güvenliği, adil ücret ve profesyonel gelişimi sağlayacak en iyi tedarikçi ilkelerini uygulamak için çalıştı.

Bu, yüksek bir gelire ve yeterli bilince sahip olmayan erginlik çağındaki müşteri kitlesi göz önüne alındığında, bir basket ayakkabı firması için oldukça ileri görüşlü bir yaklaşımdı.

AND 1 mali açıdan da başarılıydı: Firma, 1993’te başlangıç seviyesinden, 1995’te 4 milyon dolar ciroya yükseldi ve 2001’de şirket 250 milyon dolardan fazla kazanç elde etmeye başlamıştı. Bu AND 1’ın 10 yıldan az bir sürede Nike’nin ardından 2 numaralı basket ayakkabı markası olduğunu gösteriyordu.

Başarının zorlukları

Başarı, uğraşlarıyla birlikte farklı zorluklar da getirdi.

AND 1 1999’da dışarıdan yatırımcılar aldı. Aynı zamanda perakende ayakkabı ve giyim sektörü birleşiyordu ve bu durum AND 1’ın karı üstünde baskı oluşturuyordu. Durumu daha da kötüleştirerek, Nike yıllık satış toplantısında market payını artırmak için AND 1’ı hedefe koymaya karar verdi.

Bu dış faktörlerin birleşmesi ve içeride yapılan bazı hatalar, şaşırtıcı olmayan bir şekilde satışların düşmesine ve ilk defa işten çıkarmalara sebep oldu.

Acılı bir süreç sonrası işlerin yoluna girmesinin ardından, Gilbert, Houlahan ve diğer ortaklar 2005’te şirketi satışa çıkarmaya karar verdiler.

Satışın sonuçları çabuk, Gilber ve Houlahan için izlemesi ise zor oldu.

Ortaklar satış sürecine gözleri açık girmelerine rağmen, şirketin çalışanlarına, denizaşırı işçilerine ve yerel topluluklara önceden verdiği taahhütlerin hepsinin birkaç ay içinde bozulduğunu görmek onlar için çok üzücü oldu.

Bir sonraki adım için arayış

Gilbert, Houlahan ve Kassoy basketboldan (ve Wall Street’ten) B Corp’lara olan yolculukları sırasında bir sonraki adım için ne istediklerine dair bir fikir edindiler: en iyiyi, en fazla insan için, olabildiğince uzun süre gerçekleştirmek.  Fakat bunu nasıl başaracakları en başta net değildi.

Fikir #1: Yeni bir Şirket Kur

3 adamın “bir sonraki adım ne olacak?” sorusuna ilk cevapları yeni bir şirket kurmak oldu. AND 1’ın gurur kaynağı olacak birçok özelliği olmasına rağmen, şirket topluma yararlı olmak amacıyla kurulmamıştı. Peki, bu niyetle bir şirket başlatsalar nasıl olurdu?

Farklı yaklaşımları tartıştıktan sonra Gilbert, Houlahan ve Kassoy, Numi Organic Tea’den Ahmed ve Reem Rahim ile Give Something Back Office Supplies’dan Mike Hannigan ve Sean Marx’ın yarattığı kadar iyi bir şirket kurabilirlerse şanslı olacaklarını düşündüler.

Daha önemlisi böyle bir şirket yaratabilseler bile, ne kadar büyük ve etkin olursa olsun tek bir şirket olarak dünyadaki önemli sorunların çözümünde yeterince etkili olamayacaklarına karar verdiler.

Fikir #2: Bir Yatırım Fonu Başlat

Bunun üzerine bir sosyal yatırım fonu başlatmayı düşündüler. Birçok firmanın kuruluşuna yardım edebilecekken neden sadece bir tane kurmalıydı?

Bu fikir kısa ömürlü oldu. Üçü, Renewal Funds, RSF Social Finance veya SJF Ventures gibi var olan sosyal girişim fonları kadar etkili olabilseler bile, hızlı büyüyen yenilikçi birçok şirketin toplumun sorunlarına geniş ölçekte cevap vermede hala yetersiz kaldığını fark ettiler.

Fikir #3: Gerekli Altyapıyı Oluştur

Gilbert, Houlahan ve Kassoy, yüzlerce girişimci, yatırımcı ve düşünce lideriyle konuştuktan sonra sosyal ve çevresel konularda tamamıyla sorumlu iş dünyasının büyümesini hızlandırabilmek – ve sesini yükseltebilmek – için iki ana altyapı parçasının eksik olduğunu fark ettiler.

Var olan liderler topluluğu, herkesin “iyi” bir şirket olduğunu iddia ettiği kalabalık bir piyasada onları farklılaştıracak, esas görev ve değerlerini ve güvenilebilir standartlarını koruyarak büyümelerine yardımcı olacak yasal bir çerçeveye ihtiyaç duyduklarını belirttiler.

Bu amaçla 2006’da Gilbert, Houlahan ve Kassoy şirketlerin sosyal ve çevresel sorunları çözme gücünü kuvvetlendirmeye adanmış, kar gütmeyen bir organizasyon olan B Lab’i kurdular.  B Lab takımı, iş dünyasının, yatırımcıların ve avukatların önde gelenleriyle kapsamlı performans koşulları ve yasal gereklilikler oluşturmak için çalıştı ve ilk B Corporation’ları 2007’de sertifikalamaya başladı.